Wer­ken aan digi­ta­le competenties

Wer­ken aan digi­ta­le com­pe­ten­ties en media­wijs­heid bete­kent wer­ken aan digi­ta­le gelet­terd­heid. Zo moe­ten leer­lin­gen in staat zijn om infor­ma­tie te zoe­ken, te beoor­de­len, te ver­wer­ken en te delen (infor­ma­tie­ge­let­terd­heid), de wer­king van media door­zien, gebrui­ken en pro­du­ce­ren (media­ge­let­terd­heid) en vei­lig en doel­ma­tig tech­no­lo­gie gebrui­ken (ict-gelet­terd­heid).

We rei­ken enke­le do’s en don’ts aan hoe je als leer­krachten­team aan digi­ta­le com­pe­ten­ties kan werken.

Posi­tie­ve effecten

• Het pas­sie­ve en actie­ve media­ge­bruik van leer­krach­ten hangt posi­tief samen met het alge­me­ne ICT-gebruik van leer­krach­ten en hun peda­go­gisch-didac­ti­sche com­pe­ten­ties. Leer­krach­ten die meer ICT inzet­ten en zich­zelf com­pe­ten­ter inschat­ten, gebrui­ken ook meer ver­schil­len­de media in hun lessen.
• De mate waar­in leer­krach­ten aan­dacht beste­den aan ken­nis en atti­tu­des met betrek­king tot zoek­vaar­dig­he­den op het inter­net en hoge­re-orde-vaar­dig­he­den, hangt posi­tief samen met boven­staan­de factoren.
• Het gebruik van ICT en media wer­ken moti­ve­rend voor leer­lin­gen. Dit effect wordt enorm ver­hoogd indien de zoge­naam­de near trans­fer dui­de­lijk is. Near trans­fer treedt op wan­neer ken­nis of vaar­dig­he­den die leer­lin­gen in één situ­a­tie ver­wer­ven, direct en gemak­ke­lijk kun­nen wor­den toe­ge­past op een ver­ge­lijk­ba­re situ­a­tie. Leer­lin­gen moe­ten de aan­ge­bo­den vaar­dig­he­den dus veel­vul­dig kun­nen toe­pas­sen in ver­schil­len­de contexten.

Aan­dachts­pun­ten

• Media­ge­bruik wordt bij jon­ge­ren meest geas­so­ci­eerd met zaken die ze in hun vrije tijd gebrui­ken. Het is de taak van de leer­kracht om de leer­lin­gen cor­rect te leren omgaan met de media. De leer­kracht zorgt er dus voor dat de leer­lin­gen de trans­fer maken naar media als tool om het onder­wijs­leer­pro­ces vorm te geven. Zoek dus naar media­ge­bruik dat aan­sluit bij de leef­we­reld van leer­lin­gen om van daar­uit te ver­trek­ken (near transfer).
• Expli­ci­teer de moge­lij­ke trans­fer naar ande­re vak­ken van het aan­ge­leer­de media- en ICT-gebruik. Doe je dit niet, dan wordt trans­fer moei­lij­ker. Over­leg met col­le­ga’s om near trans­fer vlot te laten verlopen.
• Niet alle kin­de­ren komen uit een even kan­sen­rijk mili­eu. Hou hier­mee reke­ning bij het imple­men­te­ren van ICT en media in bij­voor­beeld in huis­werk en taken.
• Sys­te­ma­ti­sche pro­fes­si­o­na­li­se­ring is een noodzaak.
• Het gebruik van ICT als mid­del heeft niet nood­za­ke­lijk een posi­tie­ve invloed op het onderwijsleerproces.

Weten­schap­pe­lijk onderzoek

Uit de MIC­TI­VO-rap­por­ten (Moni­to­ring ICT in het Vlaam­se onder­wijs – MIC­TI­VO 3 okto­ber 2018) blijkt dat ICT-gebruik in de klas stag­neert. Leer­lin­gen gebrui­ken in hun vrije tijd dage­lijks ICT, maar dit bete­kent ech­ter niet dat ze ICT doel­ge­richt kun­nen inzet­ten. Op het vlak van media­wijs­heid zet­ten jon­ge­ren stap­pen rich­ting mediageletterdheid.

Eind­ter­men

Je kan de eind­ter­men voor de digi­ta­le com­pe­ten­ties raad­ple­gen op de web­si­te onder­wijs­doe­len.

Belang­rijk voor de eer­ste graad is dat er naast eind­ter­men voor de A-stroom en de B-stroom ook eind­ter­men basis­ge­let­terd­heid zijn, en dat voor vier domeinen.

• Neder­lands
• wis­kun­de, natuur­we­ten­schap­pen, tech­no­lo­gie en STEM
• digi­ta­le geletterdheid
• finan­ci­ë­le geletterdheid

Deze basis­ge­let­terd­heids­doe­len moe­ten niet alleen haal­baar zijn voor het groot­ste deel van de leer­lin­gen, maar door elke indi­vi­du­e­le leer­ling bereikt worden.