14/03/2022

Demo­cra­tisch debat over Vlaam­se toet­sen nodig

Van­af 2024 moe­ten alle leer­lin­gen Vlaam­se toet­sen afleg­gen op vier momen­ten in hun school­loop­baan. De toet­sen waren al aan­ge­kon­digd in het regeer­ak­koord met als doel het in kaart bren­gen en ver­be­te­ren van de onder­wijs­kwa­li­teit. Op zich is OVSG hier niet tegen gekant. Onze scho­len gebrui­ken al 30 jaar de OVSG-toets om de eigen kwa­li­teit te moni­to­ren en ver­be­te­ren. En dat werkt. Toch heb­ben we een aan­tal fun­da­men­te­le bezorgdheden.

Meisje maakt digitale toets

Zo is het uni­ver­si­tair steun­punt nu al ander­half jaar toet­sen aan het ont­wik­ke­len. Som­mi­ge beslis­sin­gen zijn dus al geno­men zon­der eni­ge vorm van publiek debat en zon­der een decre­taal kader waar­in de doel­stel­lin­gen, krijt­lij­nen, voor­waar­den en gevol­gen van de Vlaam­se toet­sen dui­de­lijk wor­den omschre­ven. Noch­tans is dit de logi­sche eer­ste stap in een beleids­pro­ces. Wat nu gebeurt, is de wereld op zijn kop: eerst de keu­zes, daar­na pas een demo­cra­tisch debat. 

Nieu­we, bij­ko­men­de doel­stel­lin­gen wor­den naar voor gescho­ven, zoals het gebruik van de resul­ta­ten bij een (eind-)beslissing van de klas­sen­raad. De toet­sen kun­nen dan bepa­len of een leer­ling al dan niet een diplo­ma krijgt. Der­ge­lij­ke beslis­sin­gen gebeu­ren het best op basis van wat een leer­ling pres­teert gedu­ren­de het hele school­jaar. Boven­dien drei­gen we zo het cur­ri­cu­lum te ver­en­gen tot Neder­lands en wis­kun­de, want enkel deze vak­ken wor­den getoetst. De lat mag van ons voor iede­re leer­ling hoog lig­gen, maar dan wel van­uit een bre­de focus, waar­bij we iede­re leer­ling ori­ën­te­ren in de rich­ting die het best bij hem of haar past. Som­mi­gen vre­zen dan weer dat als de klas­sen­raad de resul­ta­ten niet gebruikt, leer­lin­gen min­der gemo­ti­veerd zul­len zijn om de Vlaam­se toet­sen goed af te leg­gen. Op basis van onze erva­ring met de OVSG-toets weten we dat scho­len op een ver­ant­woor­de­lij­ke manier omgaan met der­ge­lij­ke toet­sen en dat leer­krach­ten hun leer­lin­gen goed kun­nen moti­ve­ren. Daar­om zien we ook geen heil in de ver­plich­te oplei­ding tot toets­as­sis­tent’ voor leer­krach­ten. Dat getuigt van een gebrek aan inzicht in de dage­lijk­se rea­li­teit op school en van wan­trou­wen in de des­kun­dig­heid van leerkrachten. 

Zowel de ont­wik­ke­ling van de toets als de orga­ni­sa­tie komen met een kos­ten­plaat­je. Om hoe­veel geld gaat het? En waar zal dat geld gehaald wor­den? Moe­ten scho­len deze kost zelf dra­gen? Of moet er bespaard wor­den op ande­re plaat­sen in de onder­wijs­be­gro­ting? Naar het ant­woord kun­nen we enkel raden. 

Een laat­ste belang­rij­ke vraag is wie de eige­naar zal zijn van al deze gege­vens. OVSG vindt dat de school­be­stu­ren hier­voor best geplaatst zijn. Als de resul­ta­ten onder de open­baar­heid van bestuur val­len, dan kan ieder­een ze opvra­gen en begint het ver­ge­lij­ken van scho­len. Om publie­ke rang­schik­kin­gen van scho­len te ver­mij­den, wil de over­heid een ver­bod inschrij­ven in de regel­ge­ving. Een gelijk­aar­dig ver­bod bestaat van­daag al bij de Frans­ta­li­ge Gemeen­schap. Het feit dat dit ver­bod tot nu toe nog niet werd aan­ge­voch­ten, biedt ech­ter geen enke­le garan­tie. Je kan je de vraag stel­len of zo’n ver­bod wel ver­e­nig­baar is met de pers­vrij­heid en de vrij­heid van menings­ui­ting. Wat als er een klacht komt en het ver­bod de grond­wet­te­lij­ke toets niet door­staat? Hoe gaan we dan ver­mij­den dat scho­len aan de schand­paal gehan­gen zul­len worden? 

Om op al deze vra­gen een ant­woord te krij­gen, vroeg OVSG een school­pac­to­ver­leg. Deze uit­zon­der­lij­ke pro­ce­du­re is wet­te­lijk voor­zien wan­neer de vrij­heid van onder­wijs in het gedrang komt. Een bezorgd­heid die zeker niet over­dre­ven is, want of je er nu voor of tegen bent: de invoe­ring van de Vlaam­se toet­sen houdt onmis­ken­baar een fun­da­men­te­le onder­wijs­her­vor­ming in. 

Walen­ti­na Coo­ls, alge­meen direc­teur OVSG

Zo is het uni­ver­si­tair steun­punt nu al ander­half jaar toet­sen aan het ont­wik­ke­len. Som­mi­ge beslis­sin­gen zijn dus al geno­men zon­der eni­ge vorm van publiek debat en zon­der een decre­taal kader waar­in de doel­stel­lin­gen, krijt­lij­nen, voor­waar­den en gevol­gen van de Vlaam­se toet­sen dui­de­lijk wor­den omschre­ven. Noch­tans is dit de logi­sche eer­ste stap in een beleids­pro­ces. Wat nu gebeurt, is de wereld op zijn kop: eerst de keu­zes, daar­na pas een demo­cra­tisch debat. 

Nieu­we, bij­ko­men­de doel­stel­lin­gen wor­den naar voor gescho­ven, zoals het gebruik van de resul­ta­ten bij een (eind-)beslissing van de klas­sen­raad. De toet­sen kun­nen dan bepa­len of een leer­ling al dan niet een diplo­ma krijgt. Der­ge­lij­ke beslis­sin­gen gebeu­ren het best op basis van wat een leer­ling pres­teert gedu­ren­de het hele school­jaar. Boven­dien drei­gen we zo het cur­ri­cu­lum te ver­en­gen tot Neder­lands en wis­kun­de, want enkel deze vak­ken wor­den getoetst. De lat mag van ons voor iede­re leer­ling hoog lig­gen, maar dan wel van­uit een bre­de focus, waar­bij we iede­re leer­ling ori­ën­te­ren in de rich­ting die het best bij hem of haar past. Som­mi­gen vre­zen dan weer dat als de klas­sen­raad de resul­ta­ten niet gebruikt, leer­lin­gen min­der gemo­ti­veerd zul­len zijn om de Vlaam­se toet­sen goed af te leg­gen. Op basis van onze erva­ring met de OVSG-toets weten we dat scho­len op een ver­ant­woor­de­lij­ke manier omgaan met der­ge­lij­ke toet­sen en dat leer­krach­ten hun leer­lin­gen goed kun­nen moti­ve­ren. Daar­om zien we ook geen heil in de ver­plich­te oplei­ding tot toets­as­sis­tent’ voor leer­krach­ten. Dat getuigt van een gebrek aan inzicht in de dage­lijk­se rea­li­teit op school en van wan­trou­wen in de des­kun­dig­heid van leerkrachten. 

Zowel de ont­wik­ke­ling van de toets als de orga­ni­sa­tie komen met een kos­ten­plaat­je. Om hoe­veel geld gaat het? En waar zal dat geld gehaald wor­den? Moe­ten scho­len deze kost zelf dra­gen? Of moet er bespaard wor­den op ande­re plaat­sen in de onder­wijs­be­gro­ting? Naar het ant­woord kun­nen we enkel raden. 

Een laat­ste belang­rij­ke vraag is wie de eige­naar zal zijn van al deze gege­vens. OVSG vindt dat de school­be­stu­ren hier­voor best geplaatst zijn. Als de resul­ta­ten onder de open­baar­heid van bestuur val­len, dan kan ieder­een ze opvra­gen en begint het ver­ge­lij­ken van scho­len. Om publie­ke rang­schik­kin­gen van scho­len te ver­mij­den, wil de over­heid een ver­bod inschrij­ven in de regel­ge­ving. Een gelijk­aar­dig ver­bod bestaat van­daag al bij de Frans­ta­li­ge Gemeen­schap. Het feit dat dit ver­bod tot nu toe nog niet werd aan­ge­voch­ten, biedt ech­ter geen enke­le garan­tie. Je kan je de vraag stel­len of zo’n ver­bod wel ver­e­nig­baar is met de pers­vrij­heid en de vrij­heid van menings­ui­ting. Wat als er een klacht komt en het ver­bod de grond­wet­te­lij­ke toets niet door­staat? Hoe gaan we dan ver­mij­den dat scho­len aan de schand­paal gehan­gen zul­len worden? 

Om op al deze vra­gen een ant­woord te krij­gen, vroeg OVSG een school­pac­to­ver­leg. Deze uit­zon­der­lij­ke pro­ce­du­re is wet­te­lijk voor­zien wan­neer de vrij­heid van onder­wijs in het gedrang komt. Een bezorgd­heid die zeker niet over­dre­ven is, want of je er nu voor of tegen bent: de invoe­ring van de Vlaam­se toet­sen houdt onmis­ken­baar een fun­da­men­te­le onder­wijs­her­vor­ming in. 

Walen­ti­na Coo­ls, alge­meen direc­teur OVSG

Verdiep je verder

Zoek je het alge­me­ne con­tact van een dienst?

Ga naar de contactpagina