Leerlijnen opbouwen

Je kan leerlijnen op verschillende manieren opbouwen.

• chronologisch
• van gemakkelijk naar moeilijk
• van concreet naar abstract
• van vertrouwd naar niet-vertrouwd
• van deel naar geheel, of omgekeerd
• van begeleid naar zelfstandig

Leerlijnen geven steeds relaties en verbanden weer tussen leerinhouden en vaardigheden van opeenvolgende leerjaren of modules.

Aan de hand van de sleutelcompetenties en de bouwstenen in de leerplannen kunnen leerlijnen opgesteld worden over de graden heen. Zowel de context, de kennisdimensies als de beheersingsniveaus kunnen aanleiding geven om een leerlijn te ontwikkelen en zo met oplopende moeilijkheidsgraad tot de beheersing van de – al dan niet gecombineerde – eindtermen te komen. 

Positieve effecten

• Een leerlijn zorgt voor gelijkgerichtheid binnen het schoolteam.
• Een leerlijn geeft houvast aan het schoolteam over de te bereiken doelen, de samenhang tussen de doelen en de opbouw van de doelen.
• De leerkrachten hebben een beter zicht op de beginsituatie van hun leerlingen en kunnen verder bouwen op de vorige leerjaren.
• Het is een manier om samenhang tussen de doelen, de inhouden en de activiteiten te bewaken.
• De overgangen naar volgende leerjaren worden zachter en de aanpassing aan de nieuwe leerkracht wordt eenvoudiger. Zo zijn er minder breuklijnen, wat de kans op uitval vermindert.
• De lessen worden efficiënter. Overbodige herhalingen en overlappingen worden vermeden.
• Voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften kan op basis van de bereikte doelen een eigen leerlijn ontwikkeld worden.

Aandachtspunten

• Er is overleg nodig, en dat over de graden, de vakken en de klassen heen.
• Het vertrekpunt van de opbouw van een leerlijn is het leerplan. Je moet vertrekken vanuit de leerdoelen en de visie op het vak of de studierichting zoals aangegeven in het leerplan.
• Deze leerlijnen zijn duidelijk zichtbaar in de jaarplanningen opgenomen.
• Leerlijnen zijn niet noodzakelijk lineair.
• Afspraken in verband met didactische aanpak, evaluatie, leren leren, ICT, … kunnen een leerlijn vormen die de leerlijn van de leerinhouden ondersteunt.

Wetenschappelijk onderzoek

• John Hattie, (2014) – het is belangrijk dat leraren de leerdoelen en succescriteria van hun lessen kennen en weten in welke mate alle leerlingen deze criteria bereiken. Ze moeten weten welke richting ze daarna inslaan in het licht van de kloof tussen de huidige kennis van de leerlingen en de succescriteria.
• Kim Bellens en Bieke De Fraine (2012) – het schoolbeleid dient aandacht te besteden aan het overkoepelend onderwijsprogramma van leerlingen, onder meer door het opstellen van leerlijnen. Voornamelijk leerlingen met een lage SES-score hebben nood aan systematisch onderwijs met een consistente leerlijn doorheen de verschillende schooljaren.