Leer Lokaal schiet uit de startblokken
Vanaf schooljaar 23-24 starten de gemeentelijke en stedelijke basisscholen met het nieuwe leerplan Leer Lokaal. Met dit leerplan zetten we het gemeentelijk en stedelijk onderwijs nog sterker op de kaart. Leer Lokaal is de hefboom voor een hedendaags en zorgzaam curriculum. Het stimuleert het onderwijskundig leiderschap van de scholen.
© De Letterbijter, Wezembeek-OppemLeer Lokaal is een leerplan voor de kleuterschool en de lagere school en een doelenkader voor buitengewoon basisonderwijs. Voor de ontwikkeling van Leer Lokaal werd een participatief traject gelopen waarbij we zowel intern als extern input verzamelden over de belangrijke kenmerken voor een leerplan van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs. Wat verwachten teams en leerkrachten? Wat hebben ze nodig om onderwijskwaliteit te realiseren? Dat resulteerde in een toekomstgericht concept met een aantal bouwstenen die kenmerkend zijn voor kwaliteitsvol basisonderwijs: totale persoonlijkheidsontwikkeling, kenniscreatie, continue ontwikkeling, samenhang en leerlingen begeleiden.
Leerplan vanuit en met visie
In de basisschool ontwikkelen kinderen hun hele persoonlijkheid. De bouwsteen totale persoonlijkheidsontwikkeling werd geïntegreerd in Leer Lokaal door de zestien Europese sleutelcompetenties in de verschillende leerlijnen te verwerken.
De basisschool stimuleert kenniscreatie. Daaronder verstaan we kennistoename op het vlak van informatie, ervaringen, vaardigheden en attitudes. Leer Lokaal formuleert doelen waarbij kinderen stap voor stap kennis verwerven.
De basisschool zorgt voor continue ontwikkeling. Dat realiseren we door een weloverwogen onderwijsaanbod en een goede afstemming tussen de verschillende betrokkenen bij het leren. Zo besteden we bijzondere aandacht aan de overgang van de kleuter- naar de lagere school en tussen de leerjaren.
Kinderen beleven de werkelijkheid niet in leergebieden. Alles hangt samen met elkaar. Leer Lokaal maakt die samenhang duidelijk door geïntegreerd werken te stimuleren.
De samenleving kent een grote diversiteit en elk leerling heeft recht op optimale onderwijskansen.
Kwaliteitsvol basisonderwijs vertrekt vanuit deze realiteit en stemt het onderwijs en de begeleiding van leerlingen daarop af.
Spiraalcurriculum
In de vakliteratuur over het onderwijscurriculum spreekt men steeds vaker over doorlopende leerlijnen. Daaronder verstaan we dat de inhouden van het onderwijs logische, nauw aansluitende en gemakkelijke overgangen mogelijk maken. Het is echter niet omdat het curriculum opgebouwd is op basis van inhouden die logisch op elkaar volgen dat dit didactisch ook zo moet worden aangeboden. Daarom hanteert Leer Lokaal het principe van een spiraalcurriculum (Bruner, 1960). Bij de opbouw van het spiraalcurriculum werken we met regelmatige herhaling. Nieuwe leerstof wordt systematisch aan voorafgaande leerstof gekoppeld en de complexiteit neemt steeds toe.
Kern van Leer Lokaal
Leer Lokaal kiest er bewust voor om met vier leeftijdsfases te werken. Dat sluit beter aan bij een realistische ontwikkeling van kinderen. Deze leeftijdsfases beschrijven het reguliere curriculum voor het basisonderwijs. De kern van Leer Lokaal wordt gevormd door een basisleerlijn en attitudes die opbouwen naar ontwikkelingsdoelen en eindtermen. De ontwikkelingsdoelen en eindtermen worden als minimumdoelen geïnterpreteerd. Leer Lokaal is ambitieus en formuleert in de basisleerlijn ambitieuze doelen die verder gaan dan de ontwikkelingsdoelen en eindtermen. Naast de basisleerlijn zijn er ook een aanloop- en uitbreidingsfase en een ondersteuningsleerlijn die aangeeft hoe je specifieke leerlingen kunt helpen.
Leerlijnen online beschikbaar
Het concept ligt vast, de inhouden zijn in de toekomst aanpasbaar als dat nodig zou zijn, bv. als er nieuwe ontwikkelingsdoelen en minimumdoelen komen. Daarom zullen de leerlijnen online raadpleegbaar zijn.
Begin mei liet de Vlaamse onderwijsinspectie weten dat Leer Lokaal vanaf september 2023 van start kan gaan op voorwaarde dat er nog enkele aanpassingen gebeuren die geen inhoudelijke gevolgen hebben voor het implementatietraject. De voorbereiding door de pedagogische begeleiding is dit voorjaar al gestart met netwerksessies met al onze scholen waarbij ze werkten aan een implementatieplan voor een nieuw leerplan in hun eigen school.
Nieuw leerplan: je staat er niet alleen voor
Volgend schooljaar kunnen alle scholen kennismaken met het nieuwe leerplan. In september en oktober zijn er regionale kick-offs die de hoofdlijnen van het leerplan toelichten. Vervolgens kunnen scholen zich verder verdiepen in Leer Lokaal via een schoolteamcursus, traject of smaakmaker. We organiseren functietrajecten voor leerplancoaches en vormingen over de domeinen van het leerplan (Nederlands, wiskunde, kunst en cultuur, ik en de wereld, digitale geletterdheid). Daarnaast zijn er thematrajecten en het seminarie voor directies focust op onderwijskundig beleid en Leer Lokaal. Zo vormen en begeleiden we onze teams stap voor stap bij deze vernieuwing. Omdat de implementatie van een nieuw leerplan extra professionalisering vraagt, vroeg OVSG aan de overheid de toestemming om de komende twee schooljaren een extra pedagogische studiedag te kunnen organiseren, bovenop de klassieke drie halve dagen. Onze vraag werd goedgekeurd en zo kunnen basisscholen deze extra dag benutten voor vorming over Leer Lokaal.
Het volledige aanbod aan vormingen over Leer Lokaal vind je op www.ovsg.be/professionalisering via de tag leerplan.
Dit artikel verscheen in Imago, tijdschrift voor stedelijk en gemeentelijk onderwijs, juni 2023.
Auteurs
