Het schooljaar 2021-2022 was opnieuw niet gemakkelijk voor onze leerlingen, dat hebben onze CLB medewerkers gemerkt. De cijfers uit het jaarverslag liegen er niet om: de impact van COVID-19 op de emotionele ontwikkeling van leerlingen is nog lang niet verteerd. CLB‘s worden geconfronteerd met complexere casussen waarbij langere hulptrajecten nodig zijn. We zien ook een zorgbarende stijgende trend in de cijfers van verontrustende (thuis)situaties.
Het schooljaar 2021-2022 was opnieuw niet gemakkelijk voor onze leerlingen, dat hebben onze CLB medewerkers gemerkt. De cijfers uit het jaarverslag liegen er niet om: de impact van COVID-19 op de emotionele ontwikkeling van leerlingen is nog lang niet verteerd. CLB‘s worden geconfronteerd met complexere casussen waarbij langere hulptrajecten nodig zijn. We zien ook een zorgbarende stijgende trend in de cijfers van verontrustende (thuis)situaties.
Voor 261 253 unieke leerlingen werd afgelopen schooljaar een vraag aan het CLB gesteld (21,4% van de leerlingenpopulatie). Terwijl het aantal leerlingen dat met een CLB in contact komt daalt, zien we al enkele jaren dat het aantal contacten per leerling toeneemt. De afgelopen vijf jaar vertonen een gemiddelde groei van 4,6 % in het aantal contacten. Maatschappelijke veranderingen (lange wachtlijsten voor hulpverlening, zorg op school, steeds complexere problematieken) zorgen ervoor dat we langer aan het werk zijn met een leerling in vergelijking met vroeger. Het meest opvallend zijn het aantal leerlingen met angst-, stemmings- en persoonlijkheidsproblemen.
In het schooljaar 2020-2021, het volledige corona schooljaar, was dit sterk gestegen. In het schooljaar 2021-2022 zien we dat dit op een hoog niveau blijft. Leerlingen zijn duidelijk nog niet hersteld van de pandemie. De impact op de emotionele ontwikkeling blijft voelbaar en heel wat kinderen en jongeren kampen met psychologische moeilijkheden. We kunnen uit de cijfers ook afleiden dat meisjes hun problemen vooral internaliseren. Ze voelen zich onzeker, hebben last van faalangst en een laag zelfbeeld. Bij jongens worden emotionele moeilijkheden vaker geuit in gedrag: driftbuien bijvoorbeeld, of agressie, maar ook overmatig internetgebruik en gamen.
De CLB-sector was één van de eersten om met onderbouwd cijfermateriaal de impact van de COVID-19 crisis op het emotioneel welbevinden van jongeren aan te kaarten. Het is duidelijk dat er een blijvende nood is aan werken rond welbevinden. Binnen de reguliere werking én met extra relancemiddelen, hebben de CLB’s hard gewerkt om de leerlingen, ouders en scholen hierin te ondersteunen en begeleiden.
Elk CLB bepaalde zelf de prioriteit in de relanceacties en koos op welke manier het deze middelen inzette. Gezien de hoge viruscirculatie waren sommige centra genoodzaakt om de middelen toe te kennen aan contactonderzoek. In een breed aanbod van projecten rond veerkracht werd ingezet op het versterken van welbevinden bij kinderen en jongeren. Omdat de wachtlijsten in de hulpverlening zo lang zijn, is het belangrijk in te zetten op een preventief en laagdrempelig hulpaanbod, zodat problemen tijdig kunnen worden aangepakt en niet escaleren.
Met CLBch@t zorgen we voor blended hulpverlening, waarbij face-to-face gesprekken worden afgewisseld met inhoudelijk ondersteunende online tools. Tijdens de coronacrisis werden de openingsuren van CLBch@t uitgebreid wat tot een hoge deelname leidde. Die stijging in het aantal bereikte leerlingen zet zich voort. In 2021-2022 werden 8813 chatgesprekken gevoerd.
Wanneer een CLB situaties opmerkt waarbij de ontwikkelingskansen of de integriteit van minderjarigen ernstig worden bedreigd, is ze verplicht om de nodige stappen te zetten om de veiligheid te waarborgen. We spreken dan van verontrusting. Nadat we in 2020-2021 een sterke stijging zagen, blijven de cijfers over verontrusting erg hoog. In 2021-2022 werden 10 646 leerlingen in verontrustende situaties door een CLB begeleid.
Voor 1435 leerlingen werd een M-doc opgesteld. Hiermee wordt een gezin aangemeld voor verdere hulpverlening bij een gemandateerde voorziening. In 2020-2021 waren dit nog 1253 leerlingen (in 2019-2020 ging het om 879 leerlingen). Dit komt neer op een zorgwekkende stijging van 14,5%. Bij hulplijn 1712 zagen ze in 2022 ook een sterke toename (6 procent) in het aantal meldingen van geweld, misbruik en mishandeling. In iets meer dan de helft van de gevallen ging het om kinderen die slachtoffer werden.
Deze en andere cijfers uit het jaarverslag geven aan hoe de gevolgen van de coronacrisis nazinderen in (en naast) de scholen. Als eerste aanspreekpunt bij problemen voor leerlingen, ouders en schoolteams zien CLB-medewerkers hoe problematieken complexer worden, waarbij nood is aan intensievere hulptrajecten met meer interventies. Een tijdig jeugdhulpaanbod blijft echter uit. De draaischijffunctie van het CLB werkt niet meer. Om onze opdracht efficiënt en duurzaam te kunnen uitvoeren, blijft de CLB-sector pleiten voor structurele investeringen.
Inge Van Trimpont
Voorzitter ISC
Directeur Permanente Ondersteuningscel GO! CLB
0470 13 04 06 of inge.van.trimpont@g-o.be
Stefan Grielens
Algemeen directeur Vrij CLB Netwerk
0495 40 09 85 of stefan.grielens@vrijclbnetwerk.be
Dina Baetens
Coördinator CLB POC OVSG
0487 27 97 32 of dina.baetens@ovsg.be
Marjolein Petit
Pedagogisch begeleider / Belangenbehartiging
Provinciale Centra voor Leerlingenbegeleiding
0497 16 08 44 of marjolein.petit@pov.be